VVD positief over Wet gebruik Friese taal
Heel veel zaken kan je onderling in goed overleg oplossen als het gaat om het gebruik van jouw taal. Niet overal hoeft de overheid aan te pas te komen met regels. Maar basisrechten moet je vastleggen, zodat de spelregels voor iedereen duidelijk zijn. Het is goed dat nu in een taalwet de gelijkschakeling van het Fries en Nederlands in de provincie Fryslân overzichtelijk en helder wordt geregeld.
De VVD kan zich goed vinden in de opzet van de Wet gebruik Friese taal. De Wet richt zich vooral op het Fries in het rechtsverkeer en het bestuurlijk verkeer. Het is een pragmatische en realistische opzet en invulling van de afspraak uit het Regeerakkoord van Rutte I. Met de recent afgesloten Bestuursafspraak Friese Taal en Cultuur (BFTC) ligt er een compleet pakket met financiering.
Hieronder volgt de bijdrage van Aukje de Vries in de Tweede Kamer.
Voorzitter, "ik heb niets tegen het Fries, als iedereen maar snapt dat het als taal net zo'n sprookje is als de Efteling in het Brabantse Kaatsheuvel."
Dat zijn niet mijn woorden, maar de woorden van deze woorden? Op 11 juni 2000 sprak de toenmalige columnist Plasterk een column uit voor het programma Buitenhof over het Fries. Het was geen taal, maar een dialect. Het Fries zou heel gewoon Nederlands zijn, fonetisch opgeschreven, en met wat dialect uitspraak zoals die in heel Oost en Noord Nederland bestaat, en nog wat leenwoorden en veel gemaakte spellingsfouten erbij. Dat is wat de minister toen vond van de tweede rijkstaal, het Fries.
Maar voorzitter, Sprookjes lopen altijd goed af: "ze leefden nog lang en gelukkig". En zo gaat het ook met het Fries en de minister.
Oft om dit mar ris op syn Frysk te sizzen, mearkes rinne altiten goed ôf: se libben noch lang en lokkich. En sa giet it ek mei it Frysk en dizze minister.
De VVD is dan ek tige wiis dat krekt dizze minister de Fryske taalwet behanneled. Eins hoopje ik dat der dochs in lyts bytsje fereale is op ús taal.
Voor diegenen die dat niet verstaan: de VVD is erg blij dat juist deze minister de Friese taalwet behandelt. Eigenlijk hoop ik dat hij toch een beetje verliefd is op onze taal.
De oorsprong van deze taalwet ligt eigenlijk op 16 november 1951, Kneppelfreed of knuppelvrijdag. Toen raakten demonstranten, nieuwsgierigen en journalisten op het Zaailand voor het gerechtsgebouw van Leeuwarden slaags met de politie over het gebruik van het Fries in de rechtbank.
Voorzitter, heel veel zaken kan je onderling in goed overleg oplossen als het gaat om het gebruik van jouw taal. Niet overal hoeft de overheid aan te pas te komen met regels. Ik zeg wel eens dat een Friestalige hit van De Kast of Twarres veel meer doet voor het Fries, dan welk taalbeleid ook.
Maar basisrechten moet je vastleggen, zodat de spelregels voor iedereen duidelijk zijn. Het is goed dat nu in een taalwet de gelijkschakeling van het Fries en Nederlands in de provincie Fryslân overzichtelijk en helder wordt geregeld. Dit in navolging van de Welsh Language Act in Wales, maar ook van taalwetten in Ierland en Finland.
De VVD kan zich vinden in de opzet van de Wet gebruik Friese taal. De Wet richt zich vooral op het Fries in het rechtsverkeer en het bestuurlijk verkeer. Het is een pragmatische en realistische opzet en invulling van de afspraak uit het Regeerakkoord van Rutte I. Met de recent afgesloten Bestuursafspraak Friese Taal en Cultuur (BFTC) ligt er een compleet pakket met financiering.
In de wet wordt een uitzondering gemaakt voor gemeenten, waar de Friese taal niet de dagelijkse omgangstaal is. Dat is goed. Het gaat om Ameland, Schiermonnikoog, Terschelling, Vlieland en Weststellingwerf. Ooststellingwerf krijgt geen uitzonderingspositie. In de Stellingwerven wordt naast Nederlands en Fries ook Stellingwarfs ofwel Nedersaksisch gesproken. In Weststellingwerf is voor 21,8% van de bevolking Fries de moedertaal. In Ooststellingwerf is dat 36,3% en krijgt dus geen uitzonderingspositie.
Voorzitter, wat vindt de gemeente zelf van het feit dat ze geen uitzonderingspositie krijgen? En als de gemeente dat alsnog zou willen, wil de minister dit dan mogelijk maken?
In het oorspronkelijke wetsvoorstel was de recent door deze minister ondertekende Bestuursafspraak Friese Taal en Cultuur ook verankerd. Dit is later geschrapt na opmerkingen van de Raad van State. De Raad vond een dergelijke bepaling "niet noodzakelijk voor de samenwerking". Wat voegt het volgens de minister toe dat dit wel wordt opgenomen in de taalwet? De gezamenlijke verantwoordelijkheid voor het Fries volgt ook al uit het Handvest voor Minderheidstalen.
Nedersaksisch
Voorzitter, iets totaal anders, het Nedersaksisch. De afgelopen tijd is heb ik warme pleidooien voor het Nedersaksisch gehoord, een actieve lobby. Sowieso bewondering en waardering voor de inzet. Het Nedersaksisch is erkend onder deel II van het Handvest voor Minderheidstalen, maar men wil net als het Fries erkenning onder deel III. De minister is daar geen voorstander van. Onder deel III lijken er zwaardere verplichtingen op het domein van onderwijs, bestuur, rechtspraak, cultuur, etc.. De voorstanders ontkennen dat en hebben er ook onderzoek naar gedaan. Welke verplichtingen komen er voor het Rijk voort uit erkenning onder deel III? En welke kosten? Het Nedersaksisch wordt ook in Duitsland gesproken. Hoe zit het daar met de erkenning?
Omrop Fryslân
Recent heeft de commissie Hoekstra (tijdelijke commissie borging Fries taal in de media) haar advies uitgebracht. Binnenkort vindt er een discussie plaats over de regionale media. De VVD vindt dat dit rapport een goede behandeling verdient bij dat debat. Friese media zijn natuurlijk een belangrijke dragen van de Friese taal. In december 2012 is er ook al een motie aangenomen, met steun van de VVD, die de regering verzoekt om in het bijzonder de speciale rol van Omrop Fryslân in het waarborgen van de Friese taal recht te doen bij de plannen voor de toekomst van de regionale omroepen.
Omrop Fryslân: Keamer nimt Taalwet oan >>>
Omrop Fryslan: Soargen oer takomst Omrop >>>
Column Eelke Lok over taalwet >>>
