VVD over coalitieakkoord van PvdA - CDA - FNP

Het coalitieakkoord  van PvdA, CDA en FNP straalt weinig tot geen ambitie uit en is doorspekt van zouteloze compromissen. Problemen en discussies worden naar de toekomst doorgeschoven, met name op financieel gebied.

Het proces naar het coalitieakkoord toe heeft zich gekenschetst door het uitoefenen van macht en vooringenomenheid. Tom van Mourik, fractievoorzitter VVD Fryslân, geeft in zijn bijdrage onder andere aan dat de Partij van de Arbeid zich beter de Partij van de Uitsluiting kan gaan noemen.

Hieronder volgt de bijdrage van Tom van Mourik zoals uitgesproken tijdens deze vergadering.

 

Voorzitter,

We staan bij het slotstuk van het formatieproces van de afgelopen weken. Ik wil een paar dingen zeggen over het proces van de afgelopen weken, de samenstelling van de nieuwe coalitie, de portefeuilleverdeling en het uiteindelijk gesloten akkoord.

Na de verkiezingsavond was het duidelijk dat de PvdA de leiding moest hebben van het formatieproces. Er zijn door de lijsttrekker vervolgens verschillende ambities uitgesproken.

Het dagelijks bestuur zou van vijf naar vier gedeputeerden. Dit is niet waar gemaakt. In de persconferentie werd aangegeven dat dit niet kan vanwege teveel werk, en nog teveel taken. Elders in het land voorzitter kan het echter prima! Landelijk worden er zo'n 10 gedeputeerden ingeleverd om een goed voorbeeld te geven als het gaat om het verminderen van de bestuurlijke drukte.

Er zou een breed draagvlak van minimaal 25 zetels moeten komen. Realiteit nu is 23 zetels en maar 50,6% van de stemmen

Informateur Margreeth de Boer heeft iets gezegd over vernieuwende manieren van samenwerking tussen partijen. Hans Konst wilde er zijn voor alle statenleden, voor alle inwoners. Een open proces met een nadruk op een vergelijking van de programma's. Daar is niets van gebleken in de (in)formatieperiode! Een uitnodiging om over de inhoud van programma's te praten werd vervangen door het moeten aanhoren van een dictaat van de PvdA waarna de deuren meteen op slot moesten. Zelfs de informateur oogde zwaar verrast.

Het proces heeft zich eigenlijk gekenschetst door het uitoefenen van macht en ook door vooringenomenheid.

Nadat de PVV in een heel vroeg stadium was uitgesloten kwam daar de dag na de verkiezingen de SP meteen bij. Niet geschikt volgens de PvdA, terwijl de SP voorzover nu bekend in een paar andere provincies haar debuut in Gedeputeerde Staten zal gaan maken, soms samen met de VVD. Sowieso kun je stellen dat durf en verandering in andere provincies ruim baan hebben gekregen terwijl in Fryslân de angst voor verandering blijkbaar diep zit. Nu zo weinig mogelijk veranderen, omdat je elkaar over vier jaar misschien wel weer nodig hebt, dat is het motto.

Als derde partij werd tenslotte de VVD buitengesloten om daarmee de keus voor het CDA te kunnen rechtvaardigen. Die partij had 4 zetels verloren, de samenwerking verliep het laatste half jaar niet vlekkeloos en dan moet je wel een beetje een verhaal hebben. Dat soort principiële argumenten waren daarvoor echter nooit tegen ons uitgesproken. Hans Konst heeft daarna vervolgens weliswaar publiekelijk afstand genomen van zijn eigen voorzitter die dit geluid vooral verwoordde, maar feit is dat wij op landelijke argumenten zijn uitgesloten, terwijl dat in de campagne geen enkele rol heeft gespeeld. De enige partij die soms over de landelijke politiek begon was nota bene de PvdA. Een combinatie van PvdA met CDA èn VVD was eerder al uitgesloten. De PvdA is eigenlijk de PvdU. Partij van de Uitsluiting.

Met al die uitsluitingen voorzitter, wordt het aantal mogelijke partners beperkt en het CDA heeft de onderhandelingen vervolgens slim gespeeld. Het instituut halve gedeputeerde was niet acceptabel, waarmee de uitgang voor GroenLinks werd opengezet en de ruimte voor de eigen tweede gedeputeerde werd gecreëerd. Als de FNP met vier zetels recht heeft op één gedeputeerde dan heeft het CDA met 8 zetels recht op twee gedeputeerden. De PvdA heeft het daarbij inhoudelijk voor het zeggen waarmee de chemie tussen partijen wel ongeveer verklaard is.

Ik vraag me echt af het electoraat in Friesland zich herkent in het eindresultaat. Andere oplossingen waren mogelijk geweest. Goedkoper voor de belastingbetaler, met een breder draagvlak in de samenleving en ook met meer vernieuwingsgezindheid. Nu beklijft toch het beeld van een groepje mensen, een coterietje, die gewoon coûte que coûte door willen gaan ongeacht bewegingen op de kiezersmarkt. Na het afhaken van GroenLinks is dat beeld nog veel sterker geworden. Uit veel reacties kun je afleiden dat de samenleving zich gewoon gefopt voelt. Waarom zou je eigenlijk verkiezingen houden, voorzitter?

Ik wil wel op dit moment de FNP en Johannes Kramer feliciteren met het behaalde resultaat. De VVD gunt hun dit van harte. Er past wel een kanttekening bij.

Als ik kijk naar de portefeuilleverdeling dan is duidelijk dat het CDA een aantal zware portefeuilles heeft ingeleverd en dat de FNP weliswaar een volledige gedeputeerde levert, maar dat deze een zwaar uitgekleed takenpakket krijgt. Landelijk Gebied was een deelportefeuille van Hans Konst en deze heeft alle krenten uit de pap gehaald. Ruimtelijk Beleid en Krimp blijven bij de PvdA. Alleen het uitvoerende deel, waar ook op bezuinigd moet worden komt bij de FNP terecht. Daar komt openbaar vervoer dan bij (wordt royaal bij het CDA weggehaald), maar waar in het coalitieakkoord vooral over ‘slimme' oplossingen voor het vervoer wordt gesproken, wordt in feite bedoeld dat ook hier de komende jaren bezuinigd moet worden.

Het CDA krijgt vervolgens de takendiscussie toebedeeld en de FNP personeelszaken zodat de verantwoordelijkheid voor de inhoudelijke keuzes en de personele gevolgen daarvan niet bij de PvdA terecht komen. Het zou me niets verbazen als er de komende jaren meteen naar de bestuurder met Personeelszaken in portefeuille wordt gekeken, als er in de uitvoering de komende jaren wat mis gaat. De loyaliteit van de FNP bij bedrijfsongevalletjes is daarmee meteen verzekerd.
Coalitieakkoord

Dan het coalitieakkoord. Wij vinden het ambitieloos, en doorspekt van zouteloze compromissen. Problemen en discussies worden naar de toekomst doorgeschoven, vooral ook financieel. Een financiële paragraaf ontbreekt. In het stuk ontbreekt het euroteken vrijwel volledig. Ik hoorde in de wandelgangen iemand opmerken dat de enige getallen in het coalitieakkoord de paginanummers zijn. Zijn er sowieso financiële afspraken gemaakt?

Het zou ‘nieuwe energie' moeten bieden, maar dat doet het niet. Er is geprobeerd om het coalitieakkoord meetbaar te maken, maar daar is men volstrekt niet in geslaagd. Het is totaal niet duidelijk wanneer het coalitieakkoord gerealiseerd moet zijn en wat daarvoor gedaan of gerealiseerd moet zijn in 2015! Overal staat 2015 als datum. Dit is veel te vaag. De komende jaren kan het college domweg verwijzen naar 2015 wanneer wij alle beloften moeten zijn ingelost. Hoe wij daar komen blijft volstrekt onduidelijk. De hoe vraag wordt niet gesteld, laat staan beantwoord. Men zou veel concreter moeten zijn in wanneer voorstellen of besluiten genomen gaan worden.

Saillant is dan dat de ambtelijke directie, met een feilloos gevoel voor het momentum een dag voor de presentatie van het coalitieakkoord, breed uitpakt in de L.C. en laat weten dat na 2014 de teruggang in personeel echt gaat spelen. Een kollege dat laat weten dat we geloof moeten hebben in het jaartal 2015 met een aantal vage doelstellingen en een directie die zegt dat er tot en met 2014 in personele zin niets verandert, want dat was de eigenlijke boodschap. Partijen hebben elkaar gevonden, waarbij je je afvraagt wie nu eigenlijk wie aanstuurt. Het lijkt erop alsof beide partijen belang hebben bij de huidige status quo waarbij veranderingen mondjesmaat en na eindeloze palavers tot stand komen.

Want, voorzitter, aan communicatie ontbreekt het niet. Wordt er nu een soort van 100 dagentoer voor het nieuwe college gepland? Dat kun je lezen in het coalitieakkoord. Je kunt nu al voorspellen dat het uitvoeringsprogramma als dat er ooit komt (en hoe concreet gaat dat worden) uitgesteld wordt tot na deze sessies. Gaan we een nieuwe Fryske Fiersichten optuigen nadat de vorige na vier jaar gedoe vrij recent geruisloos de nek om is gedraaid? Wat is precies de bedoeling. Heel veel praten, aan de hand van een levende agenda kan besluiteloosheid en gebrek aan visie niet maskeren. Het proces kan nooit een doel op zich zijn. Het product dat we de Friese samenleving in concreto willen aanbieden. De kansen die we mensen willen bieden, daar gaat het om.

Een aantal inhoudelijke punten voorzitter. We hebben gewoon willekeurig een aantal punten gepakt.

Waterpeil
Coalitie-akkoord: De waterpeilen zijn in Fryslân van oudsher gebaseerd op de functies in een gebied.
We maken een goede afweging van de verschillende belangen zoals: (agrarische) bedrijfsvoering, wonen, natuur, infrastructuur. Er is maatwerk nodig op grond van zaken als grondsoort en dikte van het veenpakket. Zo mogelijk verhogen we de peilen in het veenweidegebied. In iedere geval verlagen we ze niet verder dan door inklinking noodzakelijk is.

Wat staat hier nu eigenlijk: Functie volgt peil? Of peil volgt functie? Of is dit een compromis waarbij niemand zijn zin krijgt?

Centrale As
Coalitie-akkoord: ‘Als uitspraken van de Raad van State delen van die As ter discussie stellen, doen wij recht aan die uitspraken.'
Wat is de exacte afspraak? Wat staat er nu eigenlijk?
Nu al verschillende uitleg! In Leeuwarder Courant heeft gestaan dat CDA wil repareren als dat nodig is, voor de FNP is dat nog geen uitgemaakte zaak.

Megastallen
Coalitieakkoord: "In het najaar van 2011, na afronding van de landelijke discussie over dit onderwerp, komen we met een standpunt omtrent schaalvergroting in de landbouw en intensieve veehouderij. Tot de besluitvorming hieromtrent zullen we geen medewerking verlenen aan aanvragen voor grootschalige landbouwbedrijven en/of intensieve veehouderij."
Er komt een (tijdelijke?) stop op de uitbreiding van grotere landbouwbedrijven. Als de landelijke discussie positief is over megastallen, dan is college ook positief? Of niet? Wat is het nu? Wat vindt college zelf. Met welke insteek gaat het college de landelijke discussie beïnvloeden?

Je zult maar een boer zijn die wil investeren. Je wordt meteen in grote onzekerheid gebracht. Als die boer dan ook nog in het gebied van de Centrale As zit dan slaat de onzekerheid met dit coalitieakkoord helemaal toe.

Milieu en duurzame energie
• Coalitieakkoord: ‘Onze ambitieuze hoofddoelstelling is om alle schadelijke onttrekkingen en toevoegingen aan het Friese leefmilieu in 2030 te hebben uitgebannen'. Wat staat hier nu eigenlijk? Is dit CO2-neutraal? Fossiel-arm? Of bedoelt men iets totaal anders?
• Coalitieakkoord: ‘We stimuleren het gebruik van duurzame energiebronnen als aardwarmte, zonne-energie, reststoffen en vergisting van groenafval in de landbouw.' Wordt gebruik van industrieel bedrijfsafval bij vergisting in de landbouw toegestaan?
• In 2012 is Fryslan millennium-provincie. Wat houdt dat in? Bij Millennium gemeenten zitten bijvoorbeeld ook doelstellingen rondom armoede en ontwikkelingssamenwerking. Dat spoort niet met uitspraken bij sociaal beleid.
• In 2015 is Fryslan Fair Trade provincie. Wat houdt dat in? Wat gaan we daarvoor doen?

Sociaal beleid
Coalitie-akkoord: ‘Ons besluit het sociale domein in te bedden in andere beleidsterreinen betekent dat wij de komende periode geen zelfstandig sociaal beleid met bijbehorende aparte budgetten zullen formuleren, maar de sociale component zullen inbrengen in onze formulering en uitvoering van ander beleid.'
Geen zelfstandig sociaal beleid met bijbehorende aparte budgetten. Alle budgetten daarvoor worden dus wegbezuinigd?! En als het ingebracht wordt bij andere beleid, gaat het dus ten koste van andere beleidsdoelstellingen? En dus geen armoedebeleid meer of opvang van (uitgeprocedeerde) asielzoekers?!
Jeugdzorg. In het Regeerakkoord wordt gezegd dat eigen provinciale budgetten mee overgaan bij decentralisatie naar gemeenten. In het coalitieakkoord staat daar niets over. Hoe wordt daarmee omgegaan?

Thialf
Binnenkort keuze toekomst Thialf. Wanneer? Nieuwbouw of vernieuwbouw? Bereid mee te investeren. Geen bedrag beschikbaar gesteld.

Kulturele Haadstêd 2018
Niks over een go - no go moment eind 2011?! Het proces wordt nog nadrukkelijker tot doel verheven waarmee steeds minder geloof wordt geëtaleerd in het halen van deze status.

Herindeling
In Nederlandse tekst ‘een referentiekader' en in Friese tekst ‘het referentiekader', dat is een wezenlijk verschil. Er is gezegd dat de Nederlandse tekst leidend is. Maar welke andere referentiekaders zijn er dan nog meer?
Hoe gaat college om met bijvoorbeeld plannen van Heerenveen en Smallingerland?

Financiën
Er kan heel veel over gezegd worden. Ik wil op dit moment volstaan dat r herhaaldelijk gezegd is dat er bezuinigd moet worden. Dat is niet nieuw, dat zijn de bezuinigingen die zijn opgelegd door het kabinet Balkenende/Bos. Die noodzaak staat ook in het onderhandelingsdossier. Er wordt eerst wat vrije ruimte aangegeven maar vervolgens wordt gesteld dat een aantal structurele uitgaven tijdelijk worden gefinancierd en dat hier iets mee moet gebeuren.
College wil eerst duidelijkheid over en instemmen met nieuwe verdeelmodel door provincies, voordat bestuursakkoord wordt ondertekend. Dat model is er inmiddels en het kabinet Rutte heeft de provincie Fryslan een voordeel bezorgd van zo'n 5 miljoen euro zoals het nu lijkt.

Voorzitter, ik kom aan het eind van mijn bijdrage.

Ik heb Margreeth de Boer twee keer horen zeggen, toen ze bevraagd werd op de smalle basis van de nieuwe coalitie: gelukkig is er ook bij de andere partijen veel verantwoordelijkheid voor het bestuur. Dat is te gemakkelijk en dat heb ik ook tegen haar gezegd. De andere partijen hebben niet gekozen voor zo'n wankele constructie en de eventuele gevolgen die dat kan hebben. Je legt met zo'n redenering bij voorbaat een claim bij andere partijen neer, je maakt hen in feite verantwoordelijk voor het slagen van dat wankele avontuur en dat kan natuurlijk niet. De coalitie kiest voor elkaar en ze zullen het wat de VVD betreft zelf moeten doen waarbij ze de steun van de andere partijen keer op keer moeten verdienen.

Wij zijn als VVD gelukkig een vrolijke partij die niet snel bij de pakken neer gaat zitten. Wij gaan ons concentreren op de inhoud en wij zullen van geval tot geval onze stellingname bepalen. Wij hopen op een goede samenwerking met de andere oppositiepartijen en wij zijn ook bereid om in die samenwerking te investeren. Wij zullen de vragen die in deze bijdrage zijn gesteld ook schriftelijk inbrengen en wij hopen dat deze vlot beantwoord kunnen worden.

Ik dank u voor uw aandacht.