Te Gast: Waar ging het mis met de Afsluitdijk?

Na bijna drie jaar plannenmakerij lijkt de besluitvorming over de Afsluitdijk nu eindelijk in een stroomversnelling te zijn gekomen. Staatssecretaris Joop Atsma wil in september zijn Structuurvisie Afsluitdijk ter inzage leggen. Er is haast geboden, zegt hij, want de Afsluitdijk is er slecht aan toe. Alles wijst er op dat het een kale dijk gaat worden. Op advies van de commissie Nijpels wordt de dijk overslagbestendig gemaakt en daarmee is voor het Rijk de kous af. Wat is er gebeurd met al die integrale visies, die mooie innovatieve plannen die de afgelopen jaren de kranten sierden en de dijk zijn grandeur moesten teruggeven?

Vol goede moed begonnen rijk en regio twee jaar geleden gezamenlijk aan de marktverkenning. Het rijk had de opgaven op het gebied voor waterveiligheid omschreven en de regio had haar ambities kenbaar gemaakt op het gebied van recreatie, natuur, mobiliteit en energie. De marktpartijen smeedden die opgaven en ambities tot integrale visies. De vraag wie nu straks wat ging betalen, bleef boven de markt hangen. Die beslissingen zouden laten wel worden genomen. En stiekem hoopten de provincies natuurlijk dat het rijk de hele rekening wel op zou pikken. Door die afwachtende houding zitten de Friezen en Noord-Hollanders straks met een kale dijk, zonder toegevoegde functies op het gebied van blue energy en duurzaamheid die al jaren als een mantra worden opgesomd. De middelen van het rijk zijn immers beperkt, dus Atsma zegt terecht dat hij alleen de veiligheidsopgave kan betalen en hij kiest logischerwijs de goedkoopste optie. Het rijk is daarnaast niet te beroerd om graszoden over het asfalt te leggen, met een groene uitstraling als resultaat en ze wil samen met de provincie heus wel kijken of er een fietspad aangelegd kan worden, nooit weg toch? Vergeleken met de eerder uitgesproken ambities is dit natuurlijk wel een heel mager resultaat, maar het sobere persbericht van het rijk laat geen ruimte voor andere interpretaties.

Verbluffend is dan de welhaast jubelende reactie van gedeputeerde Schokker. Wie het persbericht van de provincie leest krijgt het idee dat de jackpot is gevallen en dat Fryslân de gelukkige is. "We hebben een visitekaartje en we zijn blij met de Rijksstructuurvisie. Het wordt een rijke Afsluitdijk en oh ja, er moeten nog afspraken worden gemaakt over het betalen van toegevoegde functies."

Door zo publiekelijk in te stemmen met de standpuntbepaling van het rijk heeft de provincie niet meer de ruimte om het kabinetsstandpunt ter discussie te stellen. Dus het rijk betaalt het asfalt, de provincie eventueel toegevoegde functies en oké, laten we de kosten van het fietspad dan maar samen delen, dat zal wel ongeveer de uitkomst zijn.

Op 22 april 2009 hebben Provinciale Staten over de Afsluitdijk gesproken. Het ronkende taalgebruik in het behandelvoorstel was niet van de lucht. "Icoon van innovatie, maatschappelijke meerwaarde, symbool van duurzaamheid en export van kennis" werden zo uit de mouw geschud. Vanaf 2007 vonden toen al verkenningen plaats.

In de jaren daarna is het stil gebleven vanuit de provincie. De strategische inzet vanuit Gedeputeerde Staten is nooit bepaald. Wat willen we en wat willen we uiterlijk betalen, daar gaat het om. Voorstellen met deze strekking zijn niet geformuleerd en dus ook niet aan Provinciale Staten voorgelegd. Het College van Gedeputeerde Staten heeft gepraat en gewacht en opnieuw gepraat en gewacht, en bij krapper wordende middelen heeft Atsma nu gewoon de minimumvariant van een kale dijk, tot kabinetsstandpunt weten te verheffen. Blijkens het persbericht van de provincie Fryslân ziet gedeputeerde Schokker dit "als een beloning voor de gezamenlijke inzet van de afgelopen jaren."
Tom van Mourik, fractievoorzitter VVD Fryslân
Anne-Wil Lucas, Tweede Kamerlid VVD