Te Gast (LC) - 'Waar blijft de stem van de kiezer'

Aankomende woensdag praten we als Provinciale Staten over het initiatiefvoorstel van 50Plus, dat dualisme meer handen en voeten moet geven. Dualisme ziet op de taakverdeling tussen enerzijds het college (Gedeputeerde Staten) en anderzijds de volksvertegenwoordigers (Provinciale Staten). Het college is er om te besturen en de volksvertegenwoordigers dienen het college te controleren.

Sommigen vinden dat het dualisme wordt beknot door coalitieafspraken en loyaliteit ten opzichte van de coalitiepartner. In zekere zin is dat ook zo. De vraag is alleen of dit erg is? Dat lijkt me niet. Met het groot aantal politieke partijen dat gekozen kan worden, is het onvermijdelijk dat partijen met elkaar afspraken maken om tot een nieuw college te komen. Dat kan alleen in een proces van geven, nemen en enige mate van afstemming en loyaliteit.

Eén van de voorstellen van het initiatiefvoorstel is een open vacature waarop iedereen die gedeputeerde wil worden kan solliciteren. De grootste partij(en) levere(n)t dan niet meer vanzelfsprekend een gedeputeerde. Maar waarom zal je als kiezer dan nog gaan stemmen? Immers, de samenstelling van het college dient een relatie te hebben met de kiezersuitspraak en dat principe wordt met het initiatiefvoorstel losgelaten.

Daarnaast kun je je afvragen of gedeputeerden die geen directe band hebben met de gekozen volksvertegenwoordigers en geen gevoel hebben voor de opvattingen en verhoudingen die in Provinciale Staten leven, in staat zijn om draagvlak te creëren? En zonder politieke steun komt een college moeilijk tot daden.

En kies je voor een zakencollege bestaande uit apolitieke figuren, dan wordt het nog lastiger. Het verdedigen van voorstellen en het verwerven van politieke steun zijn specifieke kwaliteiten, die niet-politici vaak ontberen. En wat te denken van politiek gevoel, vaardigheid in het debatteren, uithoudingsvermogen en - niet in de laatste plaats - incasseringsvermogen. Je kunt nog zo’n goede apolitieke gedeputeerde hebben, maar als hij of zij een voorstel niet door Provinciale Staten weet te loodsen, is de persoon niet geschikt voor het ambt. Kortom, politiek is een vak en kennis van het politieke handwerk is voor een collegeploeg onontbeerlijk.

Daarnaast stelt 50Plus voor dat Provinciale Staten een statenprogramma opstelt, waarin de politieke lijnen worden uitgezet voor de komende periode en op basis waarvan het college aan de slag gaat. Voordeel hiervan is, aldus 50Plus, dat er geen coalitievorming meer is met uitsluiting van een groot aantal volksvertegenwoordigers dat geen deel uitmaakt van die coalitie. Ook hier geldt: waar blijft de stem van de kiezer? Hoe garanderen politieke partijen hun kiezers dat hetgeen waarvoor zij staan en op basis waarvan zij gekozen zijn, ook daadwerkelijk uitgevoerd gaat worden? En op basis waarvan wordt het Statenprogramma gemaakt? Op

basis van de verkiezingsprogramma’s? Hoe garandeer je dan dat partijen niet alsnog “dealtjes” met elkaar sluiten om zo hun punt in het Statenprogramma te krijgen? En hoe wordt voorkomen dat een Statenprogramma dat door plusminus 12 politieke partijen gedragen moet worden, niet een nietszeggend programma wordt? En als alles al wordt vastgelegd in een Statenprogramma, waarover wordt het politieke debat dan nog gevoerd de komende vier jaren?

Overigens gaat 50Plus met dit voorstel voorbij aan het gegeven dat alle partijen, zo ook de oppositiepartijen, bij de totstandkoming van het huidige coalitieakkoord wel degelijk betrokken zijn geweest. Alle partijen mochten input leveren voor het collegeprogramma. Dit proces heeft zich herhaald halverwege de collegeperiode. En wat te denken van de hoeveelheid moties en amendementen die de oppositiepartijen de afgelopen periode heeft ingediend en die zijn aangenomen.

Wél is de vraag gerechtvaardigd of wij als Friese Staten de dualistische instrumenten zoals die aan ons zijn toegekend wel voldoende gebruiken? Ik neig ernaar om te zeggen dat dit beter kan. De afgelopen statenperiode zijn er twee initiatiefvoorstellen vanuit Provinciale Staten ingediend. Bij de eerste was 50Plus betrokken; bij de tweede is zij de enige indiener. Hopelijk doet het goede voorbeeld van 50Plus - ook al laat zij in deze veel vragen onbeantwoord - volgen.

Avine Fokkens-Kelder

Fractievoorzitter VVD Fryslân

Publicatiedatum: 23 november 2018