OPINIE: Zonder dogma’s naar landbouw kijken

We kunnen niet één landbouwsysteem de schuld geven van de afname van het aantal insecten. Zo zwart-wit is het niet. Samen moeten we kijken naar verbeteringen, want insecten zijn voor ons allemaal een onmisbare schakel in het ecosysteem.

Jan Huitema en Avine Fokkens

Onlangs stond de verslechtering van de insectenpopulatie weer volop in de media naar aanleiding van het onderzoek van twee Australische biologen. Zij voegden de resultaten samen van 73 artikelen over insectenbiodiversiteit van de afgelopen veertig jaar. Ze concluderen in het tijdschrift Biological Conservation op basis van die studies tot ‘het uitsterven van 40 procent van de insectensoorten wereldwijd’.

Achteraf blijkt er nogal wat kritiek te bestaan op het onderzoek. Zo concludeert Casper Albers, statisticus aan de Rijksuniversiteit Groningen, dat er iets geks aan de hand is met de studie. Zo zijn de continenten Zuid-Amerika, Azië en Afrika, op een paar studies na, zo goed als niet meegenomen. Om dan te concluderen dat er sprake is van wereldwijde afname, zoals de auteurs doen, is not done volgens Albers.

En ook op de mogelijke oorzaken zou het een en ander af te dingen zijn, net als op de selectiecriteria van de geanalyseerde studies. Overigens betekent de kritiek op de studie van de Australische biologen niet dat er niks met het insectenbestand aan de hand is. En let wel, we kunnen niet zonder insecten; ze zijn een onmisbare schakel in het ecosysteem. Het is dan ook een kwestie die ons allemaal raakt en die we ons allemaal moeten aantrekken. Dus niet alleen de boeren of de politiek.Geen snel antwoord

Door het Australische onderzoek heeft iedereen op sociale media en in de politiek zijn conclusies klaar. De landbouw moet omschakelen naar biologisch of natuur inclusieve landbouw. Maar is het allemaal wel zo zwart-wit? We zijn verslaafd aan snelle en makkelijke oplossingen. Dan kunnen we weer lekker slapen, opgelost! De werkelijkheid is vaak veel genuanceerder. Op sociale media en in de politiek hebben we daar een hekel aan. Alles moet in slechts enkele regels gezegd kunnen worden. Dat het verhaal niet rond is maakt niet uit. We hebben ons hart gelucht.

Terug naar de insecten. Veel insectensoorten (overigens ook dier- en plantensoorten) zijn zo kwetsbaar, dat ze alleen kunnen overleven in hun natuurlijke leefomgeving. Steden, wegen maar ook de gangbare én biologische voedselproductie tast deze leefomgeving aan. Wat vaak vergeten wordt is dat veel insecten in geen enkel landbouwmodel kunnen overleven. Immers, ook natuurinclusieve of biologische landbouwgronden lijken in niets op de natuurlijke leefomgeving van de meeste insecten.

Daar komt bij dat ook natuurinclusieve en biologische boeren hun gewassen moeten beschermen tegen insecten. Ook zij zijn ondernemer en doen er alles aan om een mislukte oogst te voorkomen. Een groot nadeel van de natuurinclusieve en biologische landbouw is dat de voedselproductiviteit van dit landbouwmodel kleiner is dan die van de meer intensievere landbouw. Daardoor is meer landbouwgrond nodig en is er minder ruimte voor de natuurlijke leefgebieden van dieren, planten en de meeste insecten.Er is geen perfecte landbouw

Wij zijn niet voor of tegen gangbare of biologische landbouw. Voor ons bestaat er geen perfect landbouwmodel. Elk model grijpt in de natuur in en heeft een impact op mens, dier en milieu. Elk model heeft zijn voor- en nadelen. Bovendien zijn de verschillen tussen agrarische bedrijven enorm groot. Vandaar dat het onzin is om het ene landbouwmodel moreel boven het andere te stellen. We moeten juist van elkaar leren.

De biologische sector verdient een pluim als het gaat om de ontwikkeling van ecologische gewasbescherming. De gangbare sector maakt daar vervolgens dankbaar gebruik van. In Brussel pleit de VVD voor een versnelde toelating van biologische middelen, evenals de inzet van insecten en micro-organismen en het gebruik van meer dierlijke mest in plaats van kunstmest.

Willen we een goede discussie voeren dan moeten we zonder dogma kijken naar de werkelijke impact die elk agrarisch bedrijf heeft op mens, dier en milieu en hoe we die impact kunnen minimaliseren. Kortom, het doel moet leidend zijn, niet het landbouwmodel.

Jan Huitema zit voor de VVD in het Europees Parlement, Avine Fokkens-Kelder is fractievoorzitter van VVD Fryslân